De fascinatie voor het zogenoemde “HPI-kind” is in een paar jaar tijd uitgegroeid tot een maatschappelijk fenomeen. Waar vroeger slechts enkele specialisten zich over dit onderwerp bogen, wemelt het vandaag van online tests, fora en oudergroepen die elk gedrag analyseren op zoek naar signalen van uitzonderlijke intelligentie. Maar nieuwe verklaringen uit de psychologie halen deze overtuigingen onderuit en stellen dat veel van wat als typisch HPI-gedrag wordt gezien, in werkelijkheid heel andere oorzaken heeft.
Een etiket dat te snel geplakt wordt
In scholen en gezinnen groeit de neiging om opvallend gedrag meteen te koppelen aan hoogbegaafdheid. Een kind dat zich verveelt in de klas, dat vragen stelt buiten het curriculum of emotioneel reageert, zou volgens sommigen automatisch “HPI” zijn. Psycholoog Nicolas Gauvrit, verbonden aan de universiteit van Artois, nuanceert: “De meeste gedragingen die men als teken van hoog potentieel beschouwt, komen net zo goed voor bij kinderen zonder bijzonder cognitief profiel.”
Uit cijfers van het Franse ministerie van Onderwijs blijkt bovendien dat slechts 2 à 3% van de leerlingen officieel als hoogbegaafd wordt gediagnosticeerd — terwijl ruim één op vijf ouders denkt dat hun kind daarvoor in aanmerking komt. De kloof tussen perceptie en realiteit is dus aanzienlijk.
Het misverstand rond ‘moeilijk’ gedrag
Volgens klinisch psychologe Corentin Gonthier ligt de grootste verwarring bij gedragsproblemen. Ouders interpreteren prikkelbaarheid, slapeloosheid of weerstand tegen autoriteit vaak als tekenen van hoogbegaafdheid. In werkelijkheid kunnen zulke symptomen evengoed wijzen op stress, perfectionisme of zelfs leerproblemen.
- Anxiëteit: vaak gevolg van druk of overprikkeling, niet noodzakelijk van intellectuele voorsprong;
- Snel vervelen: kan duiden op onvoldoende uitdaging maar ook op concentratieproblemen;
- Overgevoeligheid: komt evenveel voor bij kinderen met als zonder hoog potentieel.
Het onderscheid vraagt professionele diagnostiek via gestandaardiseerde IQ-tests (zoals WISC-V) en observatie door erkende psychologen. Een eenvoudige interpretatie op basis van gedrag leidt zelden tot betrouwbare conclusies.
De sociale factor die alles kleurt
Sociologen wijzen erop dat de populariteit van het HPI-label samenhangt met bredere maatschappelijke druk. In competitieve onderwijssystemen zoeken ouders verklaringen voor verschil in prestaties. Wie niet past binnen de norm, wordt al snel gezien als “anders”, liefst met een positieve connotatie. Het label HPI biedt daarin een geruststellend verhaal: het kind heeft geen probleem, maar loopt juist vooruit.
KinderenIk moest het jullie echt vertellen: deze kleuterjuf onthult aan ouders wat hun kinderen echt over hen denken en het is ongelooflijkTegelijkertijd ontstaan commerciële belangen: uitgevers brengen gespecialiseerde werkboeken uit, coaches bieden dure begeleidingstrajecten aan en scholen adverteren met programma’s voor ‘hoogbegaafden’. Volgens schattingen van de Franse federatie voor kinderpsychologie vertegenwoordigt deze markt inmiddels meer dan 40 miljoen euro omzet per jaar.
Waarom professionals waarschuwen
Psychologen waarschuwen dat verkeerde labeling risico’s inhoudt. Een kind dat ten onrechte als HPI bestempeld wordt, krijgt soms uitzonderingsposities of minder begeleiding bij echte moeilijkheden. Omgekeerd voelen sommige werkelijk begaafde kinderen zich onbegrepen omdat hun gedrag te weinig afwijkt van het stereotype beeld.
| Categorie | Mogelijke interpretatie door ouders | Mogelijke realiteit volgens psycholoog |
|---|---|---|
| Snel boos worden | Teken van intense emotie bij hoogbegaafdheid | Teken van frustratie of gebrek aan structuur |
| Zich terugtrekken | Droomwereld typisch voor creatieve geesten | Moeilijkheden in sociale integratie of angststoornis |
| Leren lezen vóór zes jaar | Duidelijk bewijs van HPI-niveau | Kansrijke vroege stimulatie door omgeving |
De grens tussen intuïtie en diagnose
Het kantelpunt ligt bij wie beslist om verder onderzoek te laten doen. De officiële aanbeveling luidt: pas na systematische observaties door leerkrachten én een eerste gesprek met een schoolpsycholoog mag men overwegen een testtraject te starten. Deze procedure voorkomt overdiagnoses en zorgt ervoor dat ondersteuning gericht blijft op concrete noden – cognitief, emotioneel of sociaal.
Daarbij benadrukken experts dat hoogbegaafdheid geen garantie biedt op succes noch bescherming tegen lijden. De mythe van het ‘geniale maar onbegrepen kind’ houdt hardnekkig stand omdat ze eenvoud brengt in complexe levensverhalen. Wetenschappelijke literatuur laat echter zien dat variatie binnen de groep HPI groter is dan tussen HPI- en niet-HPI-kinderen samen.
Naar een nuchterder kijk op uitzonderlijkheid
Onderwijsinstanties zoals het Nederlands Jeugdinstituut (NJi) pleiten daarom voor meer feitelijke informatie richting ouders en leerkrachten. Niet elk opvallend gedrag vraagt een label; wel verdient elk kind aandacht op maat. Door gedrag niet langer automatisch te koppelen aan intellectueel potentieel maar aan context, kan men misverstanden voorkomen én beter begeleiden.
Binnen deze benadering verschuift de focus: niet het etiket telt, maar hoe men reageert op behoeftes – cognitieve stimulering waar nodig, rust wanneer mogelijk, en professionele evaluatie alleen als er reële aanwijzingen zijn.
© ShutterstockSpecialisten waarschuwen dat overhaaste interpretaties rond HPI meer kwaad dan goed kunnen doen – vooral bij jonge kinderen die nog volop hun identiteit vormen.
Bizar hoeveel geld er omgaat in iets wat vaak gebaseerd is op aannames…
Soms voel ik me zelf nog dat ‘onbegrepen kind’, zelfs als volwassene 😅
Zou leuk zijn als er vervolg komt over hoe scholen hiermee omgaan.
Iemand ervaring met zo’n WISC-V test? Hoe betrouwbaar is die eigenlijk?
Kort samengevat: minder hype, meer realisme. Helemaal mee eens!
Mensen willen hun kinderen uniek maken. Dat zegt vooral iets over de ouders zelf 😬
Dank voor de helderheid – zoveel mythes worden eindelijk ontkracht 😊
Sommige termen zoals “HPI-kind” klinken al raar… kinderen zijn geen types!
Lijkt me tijd voor meer opleiding hierover bij leerkrachten!
Zeer waardevol om dit te lezen voordat ik m’n kind laat testen.
Aha! Dus niet elke driftbui = superintelligentie 😉 duidelijk nu!
Klinkt allemaal heel theoretisch, maar hoe pas je dit toe in de praktijk?
Misschien moeten we stoppen met meten wie “beter” is en focussen op welzijn 💚
Bedankt voor dit artikel! Als ouder herken ik veel misverstanden uit gesprekken bij het schoolplein.
Slechte titel eerlijk gezegd… klinkt wat clickbait-achtig 😜
Lijkt me logisch dat kinderen verschillend reageren op prikkels; niet per se HPI dus!
Goed punt over commercialisering — dat aspect hoor je zelden benoemen.
Mensen lezen liever horoscopen dan wetenschappelijke rapporten 😆
Zou graag meer Nederlandse cijfers zien i.p.v. Franse data.
Dus gedrag ≠ IQ. Eindelijk iemand die het durft uit te spreken!
Soms denk ik dat sommige psychologen jaloers zijn op slimme kinderen 😉
Prachtig stuk over hoe etiketten ons zicht vertroebelen 👏
Klinkt allemaal goed, maar wat als scholen juist géén hulp bieden zonder officieel label?
Duidelijk en genuanceerd. Complimenten aan de schrijver!
M’n juf zei vroeger ook dat ik waarschijnlijk hoogbegaafd was… bleek gewoon dromerig 😂
Tja, ouders willen gewoon trots kunnen zijn op hun kind. Niks nieuws onder de zon.
Mensen zoeken verklaringen voor alles, zelfs voor normale variatie in gedrag 🤷♀️
Zou mooi zijn als men evenveel aandacht gaf aan leerproblemen als aan ‘hoog potentieel’.
Lijkt wel of HPI de nieuwe ADHD-diagnose is geworden…
Ik snap de waarschuwing, maar soms helpt zo’n label juist om begrip te krijgen op school.
Sommige reacties hierboven bewijzen precies het punt van het artikel 😏
Knap geschreven! Heel informatief zonder saai te worden.
M’n nichtje werd ooit “bijna HPI” genoemd door een coach. Wat betekent dat zelfs?!
Eindelijk iemand die zegt dat emotionele intensiteit geen bewijs van genialiteit is 😅
Zou graag weten welke tests ze precies gebruiken bij die diagnostiek.
Haha, “hoog potentieel” klinkt wel mooier dan “moeilijk kind”.
Is het niet ook cultureel bepaald hoe snel men een kind ‘anders’ noemt?
Nogal logisch allemaal, maar blijkbaar moet het toch gezegd worden…
Interessant perspectief! Ik ga dit delen met mijn collega’s op school 📚
Mensen verwarren intelligentie met gedrag. Dat zie je ook bij volwassenen trouwens.
Kortom: minder testen, meer luisteren naar het kind zelf.
Waarom moet alles tegenwoordig commercieel uitgebuit worden… 40 miljoen euro?!
Mooie balans tussen wetenschap en gezond verstand hier.
Ik dacht altijd dat hoogbegaafde kinderen zich juist sociaal goed konden aanpassen?
Klinkt alsof sommigen liever geloven in “HPI” dan in gewone opvoedproblemen 🙃
Erg goed onderbouwd met cijfers en voorbeelden!
Sceptisch hoor. Elk kind ís verschillend, labels of niet.
Zou fijn zijn als meer scholen dit perspectief zouden delen met ouders.
Lol, weer zo’n artikel dat zegt wat iedereen diep vanbinnen al wist 😆
Mijn zoon past perfect in dit plaatje, maar ik weiger hem een label te geven 🙂
Heel interessant, maar waarom wordt er alleen verwezen naar Franse cijfers?
Ik ben leraar en herken deze problematiek volledig. De druk van ouders is enorm!
Soms lijkt het alsof ouders gewoon willen dat hun kind “speciaal” is…
Goed stuk! Helder uitgelegd en niet belerend. 👍
Wat bedoelen ze precies met “professionele diagnostiek”? Moet dat altijd via school?
En weer een etiket minder om kinderen in hokjes te stoppen, gelukkig!
Kleine spelfout in de tweede alinea trouwens 😉
Ik vind dit soort artikels gevaarlijk. Straks neemt niemand signalen van echte hoogbegaafdheid meer serieus.
Wat een verademing om eens een psycholoog te horen die niet meegaat in de hype!
Dus eigenlijk zeggen ze: niet elk slim kind is HPI? Lijkt me logisch toch…
Mijn dochter is getest en bleek níet HPI, maar toch herken ik veel gedragingen die hier genoemd worden.
Dank voor de nuance. Te vaak wordt een label geplakt zonder echt te begrijpen wat er speelt.
Waarom praten mensen altijd over HPI alsof het een modewoord is?
Interessant artikel! Ik dacht ook altijd dat snel vervelen een teken van hoogbegaafdheid was 😅.